ŠTA JE NAMA JUGOSLOVENSKI PIONIR/PIONIRKA DANAS? – tribina
Utorak, 27. decembar 2022. od 12.00
Galerija Artget (Trg Republike 5, prvi sprat)
ŠTA JE NAMA JUGOSLOVENSKI PIONIR/PIONIRKA DANAS?
tribina
Savez pionira Jugoslavije, najveća masovna društvena organizacija koja je u vreme postojanja socijalističke Jugoslavije okupljala decu uzrasta od 7 do 14 godina osnovan je 27. decembra 1942. godine u Bihaću. Ove godine obeležavamo 80 godina od osnivanja jedne od najznačajnijih dečijih organizacija koja je postojala na ovim prostorima, a čija je primarna funkcija bila očuvanje etičkog lika detinjstva u socijalizmu.
Učesnice tribine žele da otvore nekoliko važnih tema koje bi se mogle podvesti i pod pitanje – Šta je nama jugoslovenski pionir/pionirka danas?
Govore:
• Minja Bogavac, rediteljka i dramaturškinja
• Ivana Bogićević Leko, rediteljka i dramska pedagoškinja
• Jasminka Petrović, spisateljica
• Sanja Petrović Todosijević, istoričarka
Moderatorka: Ana Pejović
⚐
Jugoslovenska pionirska organizacija nastala je, ne slučajno, „na marginama“ Prvog zasedanja AVNOJ-a (26 – 27. novembar 1942, Bihać) odnosno u vreme formiranja prvih organa buduće socijalističke Jugoslavije. Na ovaj način je Komunistička partija Jugoslavije još u Ratu ali i Revoluciji trasirala politiku detinjstva kao jedan od važnih segmenata svog „nastupanja“ ne samo prema najmlađim članovima zajednice već i prema društvu u celini. Kao jedna od najbrojnijih društvenih grupa (deca uzrasta do 14 godina starosti činila su 33 % svih građana i građanki Jugoslavije po prvom posleratnom popisu iz 1948. godine), deca su predstavljala ne samo „resurs“ na koji se moralo računati u budućnosti već i važan društveni činilac koga je sa margine društvenih i političkih zbivanja trebalo „usmeriti“ ka centru.
Uloga Pionirske organizacije u promovisanju zvanične politike obrazovanja i vaspitanja odnosno politike detinjstva u vreme postojanja socijalističke Jugoslavije je prolazila kroz različite faze i nije uvek bila ista. U prvim godinama posle Rata trebalo je pokazati borbeno lice detinjstva. Participativnost najmlađih građana i građanki isticala se na svakom koraku i u godinama obnove i izgradnje zemlje kada u brojnim gradovima širom Jugoslavije počinju da „niču“ pionirske pruge, pionirski gradovi ali i mnogi drugi pionirski objekti. Ako je u prvim godinama mira trebalo pokazati da su se jugoslovenski pioniri i pionirke, ravnopravno – rame uz rame sa svim drugim jugoslovenskim građanima i građankama uspešno borili protiv neprijatelja, bez većih problema isticali na različitim zadacima obnove i izgradnje zemlje od kojih je „upravljanje“ pionirskom železnicom bio samo jedan u nizu, u decenijama u kojima će doći do političke i ekonomske stabilizacije zemlje, uloga pionirske organizacije je bila značajno drugačija.
U decenijama „pacifikacije“ detinjstva jugoslovenska pionirska organizacija je postala samo jedna u nizu dečijih organizacija u zemlji čiji je zadatak bio da svakog jugoslovenskog dečaka i devojčicu usmere ka onim „punktovima“ obrazovanja i vaspitanja koji su „emitovali“ samo jednu sliku deteta u socijalizmu – i to onu srećnu. Dečije kolonije paviljonskog tipa, poput pionirskih gradova postale su zajedno sa: domovima pionira, domovima kulture, domovima JNA, brojnim dečijim letovalištima i zimovalištima važni prostori za sprovođenje one politike obrazovanja i vaspitanja koja je želela da napusti učionicu i stigne do svakog novog stambenog naselja ali i do svakog najzabačenijeg mesta u zemlji koja se protezala od Triglava do Đevđelije. „Zahvatajući“ najšire slojeve najmlađih građana i građanki ali i društva u celini, ovako zamišljena politika obrazovanja i vaspitanja postala je temelj jednog od najznačajnijih i najautentičnijih „proizvoda“ jugoslovenske verzije socijalizma – jugoslovenske kulture za decu.
Organizatorke, kao i učesnice tribine, želele bi da se osvrnu na one društvene ali i političke mehanizme koji su važne prostore odrastanja predstavnika mnogih generacija rođenih u socijalizmu „izveli“ iz sfere određene modernizacijskim i emancipatorskim praksama u sferu koja odrastanje i detinjstvo najčešće određuje kroz procese repatrijarhalizacije društvenih vrednosti. Želja nam je da ovim ali i brojnim drugim razgovorima koje bi smo volele da pokrenemo, ukazujući na važene prakse/modele iz prošlosti skrenemo pažnju na mogućnost kreiranja novih prostora slobode koji bi odbranili naš identitet od zaborava.
▶︎ Naslovna fotografija: Yugomuzej, Mrđan Bajić (sa izložbe „Nepouzdani pripovedač” Mrđana Bajića u Muzeju savremene umetnosti Beograd, decembar 2022.)