1 NA 1
drugi deo
Kustosi : Umetnici
Jelena Matić : Imrana Kapetanović
Andrea Palašti : Ivana Čavić
Ana Panić : Marijan Crtalić
Slađana Petrović Varagić : Milica Đorđević
Kustos projekta: Ivan Manojlović
7 – 28. jun 2018.
Galerija ARTGET
1 NA 1
drugi deo
U osnovi ovog kustoskog procesa je igra. Kao i svaka igra, tako i ova ima svoja pravila i ograničenja. Poštovanje pravila igri daje strukturu, ali omogućava i njihovo kršenje. Pravila ove igre su dosta jednostavna: jedan kustos, jedan umetnik i jedan zid. Ovo formalno pravilo prati i jedno tematsko – izabrani umetnik odnosno njen ili njegov rad treba da se oslanja, da ilustruje ili pokreće neki od aktuelnih društvenih problema. Izložba-igra polazi od pretpostavke da se u današnjem svetu revolucije sprovode svakodnevno – politički, društveno i tehnološki i da se procesima digitalne produkcije, aproprijacije, prikazivanja i distribucije slike istovremeno beleže i izazivaju društvene promene. Društvene i političke transformacije koje su se dogodile u poslednjih nekoliko godina ne bi bile moguće bez te revolucije koja je zahvatila fotografsku sliku.
Cilj projekta je da se ispita mogućnost savremene fotografije da mapira značajne društvene teme koje opsedaju naše društvo, bez obzira da li su one bolne, teške, nevidljive ili anegdotske. Staviti takav zadatak pred kustosa zahteva multivokalni pristup nasuprot perspektive jednog autora. Tako se razvila ideja o projektu koji će kroz dve izložbe tokom dva meseca, okupiti neke od najaktivnijih kustosa ili teoretičara fotografije mlađe generacije koji po sopstvenom izboru biraju po jednog fotografa/umetnika odnosno jednu seriju ili temu.
Andrea Palašti je nastavila da ispituje sudbinu novosadske novinsko-izdavačke kuće „Dnevnik“, ovoga puta kroz saradnju sa umetnicom Ivanom Čavić. Kao i u slučaju Slobodana Šušnjevića, čiji je rad bio izložen u prvom delu izložbe 1 na 1, i Ivana Čavić koristi metodologiju aproprijacije nađenih predmeta najstarijeg štampanog medija u Vojvodini, u ovom slučaju slova „I“ sa naziva koji se nalazio na samoj zgradi novinsko-izdavačke kuće. Izlaganjem pomenutog slova i njegove fotografije, Ivana aktuelizuje pitanje medijskih kuća u Srbiji koje se uglavnom nalaze u stanju hibernacije nakon sumnjivih privatizacija.
Rad Skojevka Minka Imrane Kapetanović je izbor teoretičarke fotografije Jelene Matić i predstavlja analizu društvene i lične istorije i sećanja u kojoj je glavni lik Minka, umetničina baka, nekadašnja članica SKOJ-a. Fotografišući svoju baku u svakodnevnim poslovima, u privatnom i javnom okruženju, umetnica u radu Skojevka Minka analizira tretman i percepciju fotografije u sferi privatnog, kao i njene veoma važne uloge i veze u odnosima dve osobe.
Milica Đorđević se bavi sugrađanima koji su vremenom postali „nevidljivi“. Pravo na građanski aktivizam bez adekvatne reakcije sugrađana biva marginalizovano. Rad Slojevi, izbor kustoskinje Slađane Petrović Varagić, otvara teme kao što su mogućnosti i strategije građanske neposlušnosti u postkapitalističkim društvima danas.
Kustoskinja Ana Panić odabrala je rad Sadašnjost povijesti Marijana Crtalića. Koristeći arhivsku i dokumentarnu fotografiju, Crtalić stavlja u jukstapoziciju sadašnjost i nedavnu jugoslovnesku prošlost na naizgled istim mestima. Na fotografijama je evidentna ova igra a sukob postoje otvoren, čime autor u prvi plan postavlja civilizacijske vrednosti dostignute u državi i sistemu kojeg se danas sve zemlje naslednice trude da izbrišu. Marijan Crtalić nas pita da li smo time izbrisali i pomenute vrednosti.
Fotografije Jelene Nikolić, izbor kustosa Miroslava Karića, nastaju uz pomoć mobilnog telefona – najmasovnijimeg alata za produkciju fotografskih zapisa, koje umetnica zatim distribuira i deli preko društvenih mreža i platformi (facebook, instagram). Kroz umetničke postupke repeticije, dekadriranja, zumiranja i kolažiranja, umetnica redefiniše značaj fotografije u svakodnevnici današnjeg društvenog okruženja. U osnovi rada Jelene Nikolić nalazi se promišljanje konteksta, efekata i posledica koji se danas percipiraju kao prilike za fotografiju, a pojedinac je više nego ikada pre u mogućnosti da vizuelno misli i interpretira događaje, ljude i svakodnevni život.
Ivan Manojlović
Kustos – istoričar umetnosti
…
Jelena Nikolić, Bez naziva, 2017.
Fotografija je danas više nego ikada prisutna i uključena u svakodnevni život, interpersonalne i šire društvene komunikacije i interakcije. Masovna upotreba digitalnih i telekomunikacionih uređaja opremljenih kamerama učinili su fotografiju dominantnom praksom u našim dnevnim aktivnostima, donoseći radikalnu promenu u kolektivnoj percepciji sve složenije i zahtevnije realnosti. Mogućnost da se u svakom trenutku fotografiše, snimak nebrojeno puta ponovi, po sopstvenom nahođenju obradi i potom u sekundi preko društvenih mreža podeli sa hiljadama drugih ljudi otvorile su novo uzbudljivo poglavlje u demokratizaciji i redefinisanju fotografskog medija, njegovih vrednosti, implikacija i značaja. Vizuelna umetnica Jelena Nikolić je jedna od petsto miliona dnevno aktivnih korisnika Instagrama, foto-platforme koja je upravo označila prekretnicu u oblicima produkcije i potrošnje vizualnih iskustava neposrednih okruženja. Baveći se u svom prethodnom radu rekontekstualizacijom medijskih slika i sadržaja (pop i masovna kultura) otkrivajući slojeve paradoksa i subliminalnih poruka, Jelena Nikoliću polju fotografije polazi od razmatranja konteksta, efekata i posledica savremenog trenutka u kojem se sve percipira kao prilika za fotografiju, dok je pojedinac uveden u stanje permanentnog vizuelnog mišljenja i interpretiranja događaja, ljudi i svakodnevnog života. Autorka u svom radu u tematskom i motivskom fokusu ima grad (Beograd), prostore naših kolektivnih dnevnih egzistiranja, kretanja, komunikacija, manifestovanja društvenosti… Pronalazeći ih u dimenziji običnih situacija i prizora i dokumentujući ih, kako ističe, iz potrebe za objektivnijom percepcijom stvarnosti, autorka promišlja polivokalnost fotografskog medija, istražujući i proizvodeći nove vizuelne forme daljim tretiranjem, naknadnim posredovanjem fotografskih snimaka kroz različite postupke (repeticije, dekadriranja, zumiranja, kolažiranja)…
Miroslav Karić
Jelena Nikolić (1990) je 2014. završila Master studije na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, smer Transmedijska istraživanja. Izlagala je na četiri samostalne i više grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu. Živi i radi u Beogradu.
nikolicgjelena.wixsite.com/jelenanikolic
…
Imrana Kapetanović, Skojevka Minka, 2010–2017.
Polazište rada jeste autorkina baba Minka, nekadašnja pripadnica SKOJ-a, koja i danas živi okružena simbolima prošlosti. Pored fotografija nastalih u eksterijeru, većina fotografija je snimljena u privatnom i intimnom prostoru njenog doma u običnim, svakidašnjim trenucima i situacijama. Predmeti prošlosti nam se prikazuju diskretno. Među suvernirima, figurama i raznim drugim stvarima, promalja se mala bista Josipa Broza Tita, a na zidu s uramljenim fotografijama članova porodice, pa i same autorke, nalaze se i fotografije nekadašnjeg predsednika SFRJ s grupom ljudi. Na fotografiji s prikazom sobe, možda jednoj od retkih na kojoj je baba Minka stavljena u drugi plan, nalazi se kalendar s Titovom fotografijom. Ovi predmeti ili simboli deluju poput sporednih aktera nekog filma koji ništa ne govore, nisu ni toliko upadljivi, a opet su veoma bitni i njihovo odsustvo gotovo da je nezamislivo za naraciju i koncept autorkinog dela.
Jelena Matić
Imrana Kapetanović (1975, Sarajevo) profesorka fotografije na Internacionalnom Univerzitetu u Sarajevu, vlasnica Studija TNT i predsednica udruženja Foton. Izlagala je na velikom broju grupnih izložbi i imala 16 samostalnih izložbi.
…
Ivana Čavić, I (2017– )
Dnevnik je najstarija novinsko-izdavačka kuća u Vojvodini. Kao informativno-politički dnevni list, pokrenut je ilegalno za vreme Drugog svetskog rata, 1942. godine, pod imenom Slobodna Vojvodina. Od 1. januara 1953. izlazi pod imenom Dnevnik, i predstavljao je najvažniji izvor informacija u Vojvodini, kao i važno sredstvo za kreiranje javnog mnjenja. Danas, nakon 76 godina, štamparija je zatvorena, dok se prazni poslovni prostori u zgradi Dnevnika izdaju trećim licima.
Ivana Čavić se koristi preuzimanjem pojedinačnog slova I (DNEVNIK), koje je nekada stajalo na fasadi stare štamparije sa namenom oglašavanja i ukrašavanja novosadske medijske kuće. Premeštanjem slova I u umetnički kontekst, otvara se njegova višeznačnost (i kao veznik!), ali u isto vreme izvodi se i proces koji zahteva ’angažman sa tekstom’. Jer, uprkos nedostatka celovite reči, njeno prisustvo se oseća kroz fizičko prikazivanje njenog odsustva. Imenovanjem celovite reči, slovo postaje konkretno mesto i prostor (Bartovski punctum!), čin koji upravo i otkriva prikriveno značenje.
Andrea Palašti
Ivana Čavić studira fotografiju na Akademiji umetnosti u Novom Sadu. Svoju fotografsku praksu zasniva na istraživanju formi naracije i konteksta, sa fokusom na kreiranje vizuelnih narativa koji ispituju granice dokumentarnog i fikcije, privatnog i javnog. Stvaranjem dijaloga između fotografskog i tekstulnog, Ivana Čavić kreira platformu za istraživanje (iščitavanje) ličnih istorija i sećanja. Učesnica je u više grupnih i samostalnih izložbi, kao i u međunarodnim kolaborativnim projektima.
…
Marijan Crtalić, Sadašnjost povijesti, 2011.
Marijan Crtalić u svom radu otvara pitanje statusa radnika nekada i sada sa ciljem rehabilitacije kulturne baštine svog rodnog grada Siska, nekada jakog industrijskog centra koji se razvijao oko rafinerije nafte i železare, a čiji se pejzaž kontinuirano menjao kroz uključivanje industrije u prirodni pejzaž.
U ciklusu Sadašnjost povijesti, Crtalić inkorporira arhivske fotografije radnika u aktuelni pejzaž i kroz fenomen Železare u Sisku preispituje današnji odnos prema radnicima, radu i radničkom kulturnom nasleđu. Crtalić u socijalističkoj prošlosti prepoznaje univerzalne vrednosti kojih danas nema, kao i socijalne i ekonomske tekovine socijalističkog sistemakoje su nam oduzete, poput socijalne pravde, solidarnosti, doživljaja sebe kao društvenog aktera, a koje želi da vrati i ugradi u temelje zahteva za „normalnu“ budućnost – bolje sutra koje je zasnovano na boljem juče.
Fotografije sadašnjeg stanja objekata ispražnjenih od ljudi i oslobođenih heroizacije, kojima je u socrealizmu idealizovan rad, pokazuju specifične socijalističke prostore viđene kao simbolička mesta modernosti, obeležja drugačije i bolje prošlosti, koji su izgubili funkcionalnost u postsocijalističkoj sadašnjosti u kojoj je, kako umetnik kaže, „radnik postao duh, odnosno sjećanje na čovjeka koji je ,nekad’ izgradio sve što mu je ,danas’ oduzeto u stvarnom svijetu izgrađenom po lokalnom kriminalnom modelu privatizacije i pretvorbe.“
Ana Panić
Marijan Crtalić (Sisak, 1968) je multimedijalni umetnik. Diplomirao je slikarstvo na Akademiji likovnih umjetnosti u Zagrebu. Nakon studija počinje da istražuje medije poput videa, fotografije i performansa, fokusirajući se na socijalno angažovano preispitivanje društva i umetničke (re)akcije koje teže kritičkom rasvetljavanju određenih društvenih problema.
Od 2007. godine radi na projektu Nevidljivi Sisak, koji se zasniva na umetničkom i aktivističkom delovanju sa ciljem kulturne revitalizacije grada Siska. Pokretač je Festivala Željezara i osnivač umetničke organizacije Nevidljivi Sisak.
…
Milica Đorđević, Slojevi 1 i Slojevi 2, 2018.
Fotografija je oduvek „radila sa slojevima“. Analogna fotografija podrazumeva upotrebu filma koji je omogućio beleženje svetlosnog zapisa, a film u prevodu sa engleskog označava tanki sloj. Digitalna fotografija za razliku od analogne, ne koristi film i hemiju već sliku beleži kao skup binarnih podataka i podložna je manipulaciji i komjuterskoj obradi koja može uključiti i „rad sa slojevima“.
Foto-instalacija Slojevi / Layers Milice Đorđević nastala je inicijalno na poigravanju sa tehničkom prirodom digitalnog fotografskog medija. Metodologija rada podrazumeva „brisanje sloja“, što se u tehničkom smislu opisuje kao postupak odbacivanja (select layer+delete).
Instalaciju sačinjavaju dve fotografije na kojima se intervenisalo, a koje su zabeležene na protestnim okupljanjima tokom proleća 2018. u Požegi, koje bazično dokumentuju pokušaj građana da zakazanu javnu tribinu održe u prostorijama Mesne zajednice. Iako je reč o korišćenju javnih resursa, donosioci odluka su uskratili pravo na korišćenje ovog prostora građanima, što je izazvalo akciju mapiranja ovog „zabranjenog“ mesta.
Rad Milice Đorđević preispituje problem raslojavanja društva. U današnjoj Srbiji, društvena stratifikacija je najčešće uzrokovana podelom društvenih slojeva prema „društvenoj moći“ ili kako bi to sociolozi definisali, podelom između „onih koji vladaju drugima“ i „onih kojima drugi vladaju“. Ovaj rad problematizuje pitanje načela društvene jednakosti i vertikalnog raslojavanja prema nejednakoj raspodeli moći. Društvena angažovanost za opšte dobro suprostavljena interesu moćnih pojedinaca biva osuđena na izostanak reakcije i ovaj malobrojni građanski sloj postaje „nevidljivi ili nepostojeći sloj“. Uokvirena ružičastim ramom, ovakva realnost postaje lakše svarljiva.
Slađana Petrović Varagić
Milica Đorđević (Požega,1980) je vizuelna umetnica i fotografkinja. Diplomirala je Fakultetu primenjenih umetnosti, u klasi profesora Branimira Karanovića. Izlagala je na brojnim grupnim i samostalnim izložbama. Živi i radi u Požegi.