JOVANKA MLADENOVIĆ STANIŠTE
Likovna galerija, Knez Mihailova 6
9.7 – 30.7.2020.
ZEMLJA BEZ PEJZAŽA. PEJZAŽ BEZ LJUDI
Refleksije na prirodu i ekološke katastrofe prisutne su u književnim delima, na filmu, u muzici i u vizuelnom stvaralaštvu na međunarodnoj i na domaćoj sceni. Svoje višegodišnje iskustvo sistematskog izučavanja tekovina biopolitike i ekološke kontrole na internacionalnim seminarima i eko radionicama implicirala je u svoje umetničke projekte LandEscape/ Poslednji dah (2019) i Stanište (2020) i beogradska slikarka Jovanka Mladenović u kojima se bavi problemima erozije prirode kao staništa, uticaju klimatskih promena na krajolik, ekološkim kataklizmama i rušilačkim akcijama u prirodi.
Na aktuelnoj postavci slika, zidnih crteža-slika i slika-instalacija: Tiho (160×200cm), Precrtano (promenljive dim.), Poslednji dah (320×200cm) i Stanište(820×220cm) svi radovi su integrisani u ambijent koji asocira na metaforično stanje realnog pejzaža u postkapitalističkom društvu. Zanimljiv je podatak da su sva dela potpisana kao slike rađene tehnikom ulja i akrilika na platnu, iako je za umetničku praksu autorke karakteristično višemedijsko izražavanje i poigravanje sa digitalno-analognom formom. Procesualnost rada započinje na ekranu istraživanjem i likovno-narativnom artikulacijom distopijskih mesta u vizuri kompjuterske slike koja se, potom, u 3D projekciji transponuje u tradicionalni medij i različite forme izlaganja.
U vizuelnim prikazima „sveta u problemu“ umetnica je fokusirana na evociranje varijanti ekoloških katastrofa posle kojih ostaju uništena i pusta mesta ne tako prijatna za život. U diptihu Tiho (2019) predstavljen je imaginarni pejzaž sa ogromnom crnom rupom od vatrenog oružja u središtu ispucale zemljine kore koji neodoljivo podseća na slike iz svemira. Moćno uvlačeći pogled posmatrača u dubinu kratera i osiromašeni prizor, stvara se osećaj nelagode i straha, a slična osećanja nespokoja umnožavaju se sa svakim sledećim suočavanjima sa traumatičnim scenama ogoljenih krajolika na izloženim delima.
Za opus autorke prepoznatljiv je vizuelni koncept oblikovanja prizora koji se i u digitalnoj i analognoj fazi gradi kroz binarne odnose puno-prazno, ravno-udubljeno, prisutno-odsutno, blizu-daleko, utišano-uzburkano. Takav postupak možda najviše dolazi do izražaja u zidnom crtežu- slici Poslednji dan (2019) gde je primarni pajzaž mirnog neba i utišani, snegom pokriveni planinski venac, oživljen razigranom projekcijom kapljica rascvetalog virusa, jarke pink boje, izletelim iz ljudskog sekreta, koji u gustim rojevima lebde po površini slike i u formi aplikacije se šire preko praznog prostora susednih zidove.
U radu Precrtan (2018/2019) tematizovan je globalni problem današnjice koji se odnosi na državne politike prema šumama kao prirodnim resursima. Poigravanje sa slikarskim iluzionizmom ovde je prikazano u pattern slaganju slikarskih delova kao modela promišljanja kompozicije i oblikovanja strukture vizuelne predstave, koja konačni iskaz dobija u formi slike-instalacije. Slikarski iluzionizam prizora predstavljen je kroz segmente kompozicije sastavljene od: umnoženih motiva šume prikazane u crno-belom kontrastu, sa intervencijama linijskog precrtavanja pejzaža kao znaka poništenja dokumenta, i sa dodatkom diskretnog kolorističkog registra, u digitalnoj obradi, koji asocira na prisustvo boja u pređašnjem pejzažu; u drugoj zoni slike, koju čini niz pravougaonika, obojenih istim registrom belih,oker,mrkih, sivih i crnih površina, raspoređenih u improvizovanoj shemi instalacije, uniforni oblici svojim svedenim koloritom i ritmom u poretku kompozicije, na neobičan likovni i simboličan način referišu moguću memoriju mesta i evociraju sećanja života devastiranog prostora.
Kompleksan umetnički zahvat prikazan je u poliptihu Stanište koji svojim impozantnim dimenzijama zaprema čitavu površinu zida. Ova premijerno izvedena slika-instalacija u nekoliko vizuelnih sekvenci anticipira distopijska mesta savremenog sveta. Svojevrsni vizuelni esej počinje slikom pustog predela sa munjama koje paraju nebo, i ogromnom crnom rakom koju okružuje ispucala zemljina kora na površini, a nastavlja se predstavom auto- puta kroz siromašni šumski pejzaž koji se gubi negde, u magli nedođije. U prednjem planu prizora aplicirani su stubovi i pregrade od kojih dominantno mesto zauzima pink roze blok, nalik pravougaoniku. Pozicioniranje geometrijskog bloka u gro planu ikonografije slike, obojenog ikoničkom ružičastom bojom, koja se još naziva i „milenijal roze“ jer je obeležila celu generaciju odraslu na društvenim platformama i ajfonu, unosi u imaginaciju slike određenu dozu optimizma koji se može čitati kao simbolična implikacija revitalizacije jednog izgubljenog pejzaža.
O nekropolitici poslednjih godina mnogo se govori u ekološki osvešćenim sredinama. Protiv rušilačkih akcija devastacije prirode koja se u društvenom žarkonu naziva i „mekom političkom smrću“ danas se bore političari, stručnjaci, akademska zajednica, nevladine organizacije. U našem javnom životu stvaralaštvo Jovanke Mladenović pripada ne tako velikoj grupaciji umetnika koji angažovano dižu svoj glas za očuvanje tekovina zelene planete. Svaki njen projekat je građanski i kreativni izlazak iz zone konfora kojim se otvaraju mogućnosti za nova znanja i kritička mišljanja sveta preplavljenog populizmom i ekonomskim interesima.
Gordana Dobrić
Jovanka Mladenović (Beograd, 1979) diplomirala je na Fakultetu likovnih umetnosti, Univerziteta u Beogradu 2003, magistrirala 2010. i doktorirala 2016. Kao stipendista francuske vlade bila je na specijalističkom studijskom boravku na Ecole Nationale des Beaux-Arts u Parizu 2007/08. godine.
Radila je kao predavač i koordinator eko-umetničkih radionica na više internacionalnih seminara i umetničkih projekata, Orilak/Berlin/ Beograd od 2004. do 2010. godine kao članica organizacije EKO plan..
Od 1999. učestvovala je na brojnim samostalnim i grupnim izložbama, rezidencijalnim programima, seminarima i radionicama u Beogradu, Los Anđelesu, Barseloni, Helsinkiju, Minhenu i dr. Dobitnica je više priznanja i stipendija, a radovi joj se nalaze u mnogobrojnim privatnim i javnim kolekcijama u zemlji i inostranstvu.